هنر خامه دوزی چیست و در چه زمینه هایی کاربرد دارد؟ هنر خامه دوزی سالیان زیادی است که وجود دارد، اما در سال های اخیر توانسته توجه نسل های جوان را به خود جلب کند. اگر به دنبال راهی برای سرگرم شدن، پر کردن اوقات فراغت و کاهش زمانی هستید که در اینترنت می گذرانید، خامه دوزی انتخاب مناسبی برای شماست.
با استفاده از هنر خامه دوزی می توانید یک کاردستی جاودانه و زیبا درست کنید که همیشه باارزش می ماند. بعد از یادگیری این هنر ارزشمند می توانید کارهای خامه دوزی شده را در مناسبت های خاص به عزیزان تان هدیه دهید و آنها را خوشحال کنید.

خامه دوزی چیست؟

خامه دوزی نوعی گلدوزی است که در آن دوخت های مختلفی (معمولا با استفاده از نخ ابریشم) روی بوم سفت و باز بافته می شوند.

در نتیجه چندین بخیه یا کوک به وجود می آیند که به هم می رسند و یک الگو یا تصویر بزرگ تر را تشکیل می دهند.
این که خامه دوزی را روی چه چیزی انجام دهید به خودتان بستگی دارد. برخی از افراد پروژه خامه دوزی تمام شده شان را قاب می کنند و به عنوان یک اثر هنری به دیوار آویزان می کنند. این در حالیست که برخی دیگر مستقیما روی کیف، کمربند، بالش، جاکلیدی و… خامه دوزی می کنند.

تاریخچه خامه دوزی

خامه دوزی ریشه در زمان های گذشته دارد. مصریان باستان که هزاران سال پیش می زیستند از هنر خامه دوزی برای لباس و سایر تزئینات استفاده می کردند. در قرن هفدهم نیز این هنر به محبوبیت زیادی دست پیدا کرد، به طوری که بیشتر تزئینات اثاثیه منزل آن زمان مزین به سوزن دوزی بودند. در آن زمان معمولا در خانه های لوکس و گران قیمت برای زیباتر جلوه دادن اثاثیه از سوزن دوزی های پر از جزئیات ظریف و در هم پیچیده استفاده میشد. امروزه هم می توانید طرح های سوزن دوزی را روی اثاثیه یا لوازم داخلی منزل همچون روی بالش و پرده ببینید.

کاربرد خامه دوزی

اگر چه ممکن است فکر کنید خامه دوزی یک سرگرمی مخصوص افراد مسن است اما این هنر در دنیای مدرن و در بین افراد جوان و نوجوان نیز جایگاه مخصوص خود را پیدا کرده است. با کمک خامه دوزی می توانید یک اثر هنری زیبا خلق کنید که مخصوص شماست و در کل دنیا فقط یکی از آن وجود دارد. از خامه دوزی برای دیزاین این موارد استفاده می شود:

• کمربند
• جواهرات
• لباس
• کیف های دستی
• کیف های عینک
• جاکلیدی
• و…

متریال مورد نیاز خامه دوزی چه هستند؟

خامه دوزی یک سرگرمی ارزان قیمت است که به چند متریال ساده و اصلی نیاز دارد:

سوزن

اگر چه می توانید از هر نوع سوزنی استفاده کنید، اما اگر می خواهید بهترین نتیجه را دریافت کنید، سوزن تاپستری (tapestry needle) انتخاب مناسبی برای شماست. این نوع سوزن دارای نوک تیز و سوراخ بلندی برای آسان تر نخ شدن است. سوزن های تاپستری در طیف وسیعی از اندازه ها، از ۱۸ گرفته تا ۲۴ در دسترسند (سوزن سایز ۲۴ کوچک ترین سایز است). اندازه مش (mesh) یا مشبک بودن پارچه ای که برای پروژه تان انتخاب می کنید تعیین می کند که چه سایز سوزنی برای پروژه شما ایده آل است. به طور کلی پارچه هایی که سوراخ های بزرگ تری دارند به سوزن های بزرگ تری نیاز دارند و بالعکس.

بوم

به متریالی با شبکه ای متوازن از چندین مربع نیاز دارید که می توانید تصویر نهایی را روی آن ایجاد کنید. کسانی که خامه دوزی انجام می دهند معمولا یک بوم سفت را انتخاب می کنند که می توانند از قبل الگوی بخیه یا دوخت را روی آن نقاشی کنند.
بوم های پلاستیکی برای مبتدیان انتخاب مناسبی هستند.

این در حالیست که برای افرادی که خامه دوزی را به طور پیشرفته انجام می دهند، پارچه های دارای تعداد یکسانی نخ تار و پود در هر اینچ (همچون پارچه آیدا و لینن) انتخاب بهتری هستند.
در هنگام انتخاب بوم، به اندازه مش توجه کنید. یک بوم که بین ۱۶ الی ۲۰ سوراخ در هر اینچ دارد انتخاب بسیار خوبی است و دوخت آن به زمان بیشتری نیاز دارد. تعداد سوراخ های بین ۸ تا ۱۶ به این معناست که سوراخ ها بزرگ تر هستند و به زمان کمتری برای دوخت نیاز دارند. و عدد ۷ به پایین به این معناست که سوراخ ها خیلی بزرگ هستند و پر کردن آنها زمان بسیار کمی می برد.

نخ برای خامه دوزی

خامه دوزی بدون وجود نخ ممکن نیست. برای این کار از نخ هایی در رنگ های مختلف استفاده می شود. نخ پشم ایرانی یک انتخاب سنتی و مناسب است و نخ ابریشم دومین انتخاب محبوب است. نخ تابیده (مخصوص قلاب دوزی) یا نخ گلدوزی، برای پروژه های کوچک یا پر از جزئیات بهترین انتخاب هستند.

قیچی

می توانید از هر نوع قیچی ای که خواستید برای برش دادن پارچه و بریدن نخ استفاده کنید. اما بهتر است برای ایجاد برش های دقیق تر، یک قیچی گلدوزی بخرید که دارای تیغه های کوچک و تیز است.

الگو

خامه دوزی نیز همچون بافندگی اغلب همچون یک پروسه ریاضی است که در آن، باید هر یک از بخیه هایی که می زنید را در ردیف های از پیش تعیین شده بشمارید تا یک کل بزرگ تر را تشکیل دهند. بیشتر افرادی که خامه دوزی انجام می دهند برای دوخت از الگو استفاده می کنند. می توانید یک بوم با الگوی از پیش چاپ شده بخرید یا این که الگوی مورد نظرتان را روی بوم نقاشی کنید.
همچنین برای تشخیص محل بخیه، از الگوی شماره دوزی استفاده کنید . که روی شبکه ای با رنگ ها و شکل های مختلف تنظیم میشود . اما این کار دشوارتر است و به مبتدیان توصیه نمی شود.

قاب (اختیاری)

از آنجایی که بوم خامه دوزی معمولا ضخیم و سفت است، اغلب نیازی نیست که برای محکم ماندن آن و کار با آن، از قاب یا کارگاه گلدوزی استفاده کنید. می توانید به راحتی در حین کار، پروژه را در دستان تان نگه دارید.
اما اگر روی یک پروژه گسترده و بزرگ کار می کنید یا ترجیح می دهید از دست هایتان برای نگه داشتن کار استفاده نکنید، از یک کارگاه چوبی استفاده کنید تا در حین دوخت، پروژه را ثابت نگه دارد.

آشنایی با مزایای یادگیری هنر سوزن دوزی

یادگیری هنر خامه دوزی مزایای زیادی دارد که شامل ابن مواردند:

کمک به آرامش و کاهش استرس

اگر شما هم دنبال یک سرگرمی هستید که با آن به آرامش برسید و از دنیای پرهیاهو و شلوغ بیرون فاصله بگیرید، خامه دوزی انتخاب بسیار مناسبی است.

از آنجایی که خامه دوزی به تمرکز نیاز دارد، باعث می شود ذهن تان روی سوزن و پارچه متمرکز شود و حتی برای یک مدت کوتاه، استرس، تنش و مشکلاتی که بعد از یک روز طولانی داشتید را فراموش کنید.
ماهیت تکراری کوک ها و بخیه ها می تواند به پاکسازی ذهن تان کمک کند.

نشان دادن خلاقیت در هنر خامه دوزی

از آنجایی که در این هنر هیچ محدودیتی وجود ندارد و می توانید آن را روی طیف گسترده ای از پارچه ها و لوازم پیاده کنید، روشی عالی برای نشان دادن خلاقیت تان است. می توانید طرح های خاص و منحصر به فردی بزنید یا طرح های موجود را با توجه به علایق خود تغییر دهید.

قابل حمل بودن

ابزار ضروری مورد نیاز برای سوزن دوزی، سبک و قابل حمل هستند که می توانید هر جایی که می روید آنها را با خود ببرید.
برای مثال تصور کنید که قرار است یک سفر طولانی با ماشین یا قطار داشته باشید. مطمئنا نگاه کردن به مناظر اطراف و نشستن طولانی مدت در طول این سفر شما را خسته خواهد کرد. اما نگران نباشید می توانید از این وقت آزاد نهایت استفاده را ببرید و روی پروژه هایتان کار کنید.

تقویت ذهن در هنر خامه دوزی

همه ما حاضریم زمان و هزینه زیادی را در باشگاه ها صرف کنیم برای این که عضلات بدن مان را تقویت کنیم. پس چرا برای تقویت ذهن مان این کار را نکنیم؟ با صرف کمترین هزینه و اختصاص کمی وقت، می توانید خامه دوزی را شروع کنید و ذهن تان را تقویت کنید.

هدیه دادن به دیگران

کارهایی که ساخت دست هستند همیشه ارزش بیشتری از گران ترین کادوها دارند، زیرا با صرف زمان زیاد و عشق ساخته شده اند. پس اگر می خواهید علاقه خودتان را به اطرافیان تان نشان دهید چه راهی بهتر از این است که یکی از پروژه های خامه دوزی تان را به آنها هدیه دهید.
مطمئن باشید طرف مقابل از این کار شما خیلی خوشحال خواهد شد و می فهمد که تا چه حد به او علاقه دارید و برای او ارزش قائلید.

پارچه های مناسب برای سوزن دوزی

برخی از مناسب ترین پارچه ها برای خامه دوزی شامل این مواردند:

پنبه

پارچه های پنبه بافت زیبا و سفتی دارند که برای انواع مختلفی از بخیه و کوک مناسبند و انتخابی عالی برای مبتدیان هستند. این پارچه ها در تنوعی از رنگ و چاپ عرضه می شوند و قیمت نسبتا پایینی دارند.

لینن

لینن بافت زیبایی دارد و می تواند ظاهر بی نظیری به آثار خامه دوزي شما ببخشد.
برای پروژه های گلدوزی و سوزن دوزی، بافت های تنگ تر و پارچه هایی که ۱۰۰٪ لینن هستند . (بدون وجود هیچ گونه ناخالصی) انتخاب عالی ای هستند . زیرا در حین دوخت کشیده نمی شوند.

پارچه پشمی

پارچه پشمی یکی دیگر از پارچه های عالی ای است که کشیده نمی شود و بافت در هم تنیده ای دارد. می توانید روی نمد پشمی، خامه دوزی انجام دهید و ظاهری سنتی برای آن ایجاد کنید. کدر بودن برخی از نمدهای پشمی می تواند دوخت جزئیات روی آن را کمی دشوار کند، اما این پارچه در کل گزینه مناسبی است زیرا نخ نما نمی شود.

آیا پارچه وال برای خامه دوزی مناسب است؟

پارچه وال پارچه ای ساده و سبک است . که اغلب با استفاده از پنبه خالص یا مخلوط پنبه با سایر مواد تولید میشود. در مقایسه با سایر پارچه های پنبه ای، تعداد نخ موجود در پارچه وال بیشتر است. این موضوع باعث شده که این پارچه نرم و ابریشمی باشد. علاوه بر این، پارچه وال برای تهیه لباس های تابستانی انتخابی ایده آل است زیرا قابل تنفس، شفاف و سبک است.
از پارچه وال عموما برای ساخت پرده و لباس عروس استفاده می شود و یک پارچه بسیار کاربردی، شیک و محبوب است. از آنجایی که امروزه خامه دوزی روی پرده خیلی رواج دارد . می توانید با هنر خامه دوزی تان پرده های خانه تان که از پارچه وال درست شده اند را مزین کنید. پارچه وال ظاهر بسیار ظریف و زیباتری به هنر خامه دوزی تان می بخشد. اما از آنجایی که این پارچه خیلی نازک است . هنگام کار با آن باید مواظب باشید که پاره و کشیده نشود.

نحوه شستشوی پارچه سوزن دوزی

به هیچ عنوان نباید پارچه خامه دوزی را در ماشین لباسشویی بیندازید. این کار باعث صدمه دیدن بافت پارچه و کاهش عمر پارچه خامه دوزی می شود.
برای شستشوی دستی، اگر قصد دارید پارچه :

• کمربند
• کیف پول
• روبالشی

قاب خامه دوزی شده یا… را بشویید ابتدا هر قطعه اضافی را جدا کنید (خصوصا باید قطعات فلزی را بردارید زیرا ممکن است زنگ بزنند).
برای شستشوی دستی، یک سینک عمیق یا وان پلاستیکی را با آب سرد پر کنید. اطمینان حاصل کنید که سینک یا وان کاملا تمیز هستند و هیچ باقیمانده ای از مواد تمیز کننده ای که می توانند به پارچه آسیب برسانند، در آن وجود ندارد.

استفاده از شوینده های پودری برای خامه دوزی

از شوینده های مایع که ملایم و بدون رنگ و عطر هستند استفاده کنید. شوینده های مایع در مقایسه با شوینده های پودری، در آب پخش می شوند . و باقیمانده کمتری روی پارچه باقی می گذارند.

پارچه را در محلول شوینده و آب قرار دهید. مطمئن شوید که کل پارچه در آب قرار و خیس می شود. به آرامی پارچه را در آب حرکت دهید. اجازه دهید پارچه حدود ۱۰ دقیقه در آب بماند. سپس آب را تخلیه کنید و سینک یا وان را دوباره با آب تازه پر کنید. تخلیه سینک یا وان را تا حدی تکرار کنید که هیچ اثری از شوینده در آب و پارچه نباشد .

نحوه خشک کردن پارچه سوزن دوزی

زمانی که پارچه خامه دوزی را از آب خارج کردید، به هیچ وجه از روش چلاندن برای گرفتن آب اضافی استفاده نکنید. بلکه بهتر است پارچه را در یک حوله تمیز بغلتانید و به آرامی فشار دهید تا آب اضافی آن گرفته شود.

حالا را با استفاده از پین های فولادی ضد زنگ، پارچه را به یک تخته اعلانات چوب پنبه ای متصل کنید. اجازه دهید که پارچه به دور از نور مستقیم خورشید خشک شود. خشک شدن کامل پارچه ممکن است بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول بکشد.
با مراقبت از هنر باارزش سوزن دوزی، کمک می کنید که این آثار ارزشمند تا چندین نسل باقی بمانند.

چگونه از نخ های مخصوص خامه دوزی نگهداری کنیم؟

اگر تمام نخ های خامه دوزی را در یک کیسه در کنار هم قرار دهید، مطمئنا به هم گره می خورند. در این شرایط باید زمان بسیار زیادی صرف کنید تا آنها را از هم جدا کنید.

نخ هایی که به هم گره می خورند . ظاهری کهنه پیدا میکنند . و اگر از آنها برای پروژه خامه دوزي تان استفاده کنید . پروژه ظاهری کثیف و ناخوشایند خواهد داشت.
به علاوه، این نخ ها ممکن است به هم رنگ پس دهند. این موضوع باعث می شود که نخ دیگر قابل استفاده نباشد.
برای پرهیز از بروز این اتفاقات و نگهداری درست از نخ های سوزن دوزی، این نکات را در نظر بگیرید:

نکات نگه داری از نخ های خامه دوزی

• نخ ها را بر اساس رنگ، در چندین کیسه یا ظرف کوچک قرار دهید.
• نخ های پشمی، یا سایر الیافی که ریزش دارند را با نخ ابریشم، پنبه یا نخ های ظریف یک جا نگه ندارید.
• نخ را به حال خود رها نکنید بلکه آن را دور یک تکه مقوا یا چوب کوچک بپیچید و سپس در محفظه قرار دهید.
• از یک محفظه چند قسمتی یا ظرف چندخانه برای نگهداری نخ ها استفاده کنید تا دیگر نیازی به خرید چندین ظرف گوناگون نداشته باشید.

سوالات متداول