ابریشم، پارچه مورد علاقه بسیاری از طراحان لباس است؛ آنها با هنر دست خود، از این پارچه های ارزشمند، لباس هایی مثل روسری های ابریشمی، لباس های زنانه ابریشمی، کتانی های ابریشمی، دامن های ابریشمی، ساری های ابریشمی، تاپ های ابریشمی و … طراحی می کنند و می دوزند؛  اما به عنوان یک طراح لباس حرفه ای ، حتما می دانید که نگهداری از پارچه ابریشم کار دشواری بوده و شکنندگی، شکافته شدن، تغییر رنگ و پودر شدن نخ‌ ها، از جمله آسیب های رایجی هستند که ممکن است لباس های ابریشمی را خراب کنند. جدا از اینها، ابریشم پارچه بسیار زیبایی است که همه آرزوی داشتنش را دارند. در این مقاله از آموزشگاه هنری تصویرگران پویااندیش راهکارهای مراقبت از لباس های ابریشمی را برایتان خواهیم گفت.

آیا ابریشم قابل شست و شو است؟

معمولا روی لباس های ابریشمی، لیبلی به شکل زیر وجود دارد:

آیا ابریشمی را که روی آن لیبل «فقط خشکشویی شود» دیده می شود می توانید بشویید؟ زیبایی جامه های ابریشمی در همین است!  تقریباً روی همه آنها نوشته شده است‌ . «فقط خشکشویی»؛ تولیدکنندگان این لباس ها با این کار خیال خودشات را راحت می کنند؛ اما شما باید به هزینه های خشکشویی هم فکر کنید که باید پرداخت شوند. این هزینه، علاوه بر مبلغی است که برای لباس گران قیمت ابریشمی خود پرداخت کرده­ایم. شاید این هزینه ها باعث شود تا برخی به کلی ابریشم را کنار بگذارند؛ اما زیبایی لباس های ابریشمی باعث می شود نظرشان را تغییر دهند!

البته برخی ادعا می ‌کنند که خشکشویی کردن مکرر ممکن است ابریشم را کدر کند. ابریشم اگر با دست شسته شود، ماندگاری بیشتری دارد.

احتیاط: برخی ابریشم ها مانند ابریشم دوپونی و برخی ابریشم های ارزان قیمت در صورت شستن با دست ممکن است تا حدودی تغییر رنگ، اندازه و کیفیت بدهند. پس مراقب باشید که با این تغییرها مشکلی ندارید. تولیدکنندگان ابریشم هایی مانند ابریشم تافته، مخمل، ابریشم متالیک، برخی از ابریشم های شیفون، ابریشم چارموز، ابریشم ساتن و کرپ ها همگی توصیه کرده اند که این پارچه ها را خشکشویی کنید و با دست نشویید.

خشک شویی کردن ابریشم

اگر ابریشم خود را خشک شویی می کنید، اطمینان حاصل کنید که خشکشویی می داند که شما ابریشم گرانبها را به آنها تحویل می دهید. این کار تضمین می کند . که مراقبت ویژه ای در حین شستشو و خشک کردن آن لباس انجام می شود.

چه زمانی ابریشم را خشکشویی کنیم؟

شستشوی برخی از لباس ‌های تولیدی از پارچه ابریشم،  بهتر است به متخصصان واگذار شود. اگر یک لباس ابریشمی دوخت با عناصر طراحی پیچیده دارید . شستن با دست ممکن است جذابیت لباس را از بین ببرد. لباس های دارای ساختار، آستر و تزیینات پیچیده نیز بهتر است در خشکشویی تمیز شوند.

ابریشم های با رنگ روشن، رنگ های درخشان، تیره رنگ و طرح دار بهتر است به خشکشویی سپرده شوند. لباس های ابریشمی که رنگ‌ های بسیار متفاوتی دارند، از جمله رنگ‌ های روشن و تیره که در یک پارچه قرار گرفته‌اند، اگر با دست شسته شوند، فاجعه‌ به بار می آورند. رنگ ها قطعا به هنگام شستشو در هم آمیخته می شوند . و ظاهر پارچه را از بین می برند. این نوع لباس ها نیز بهتر است . فقط در خشکشویی شستشو شوند.

بیشتر پارچه‌های ابریشمی را می‌توان با دست در خانه شست، اما بهتر است ابریشم دوپونی را در خانه نشویید. در واقع می توانید ابریشم دوپونی را با دست بشویید، اما این کار باعث کاهش درخشندگی و تغییر بافت آن می شود. البته این تغییرات بستگی به نوع ابریشم شما دارد؛ بهتر است ابتدا فقط یک بخش کوچک از لباس را که توی دید نیست بشویید و ببینید که آیا مشکلی برایش پیش می آید یا نه. اگر مشکلی نبود، می توانید کل لباس را با دست بشویید.

پاک کردن لکه مواد غذایی از روی پارچه ابریشم

همان طور که گفته شد، ابریشم دوپونی بهتر است با استفاده از مواد شیمیایی تمیز شود، اما برخی دوست دارند آن را نیز با دست بشویید. ابریشم دست ‌بافت و ابریشم بروکات نیز بافت خود را با خشکشویی به بهترین شکل حفظ می‌ کند.

این نوع ابریشم چروک یا بافت دار نیز بهتر است خشکشویی شود تا بافت آن حفظ شود. ابریشم نویل در صورتی که از قبل شسته نشده باشد، خودش را تا حجد زیادی جمع می کند، پس بهتر است برای جلوگیری از چروکیدگی آن را خشکشویی کنید.

هنگامی که روی پارچه ابریشمی لکه‌ ای کثیف در اثر ریختن مواد غذایی یا چربی دارید که پاک کردن آن با شستشوی ملایم غیرممکن به نظر می ‌رسد، شاید بهتر باشد آنرا خشکشویی کنید. حتی اگر قصد دارید ابریشم خود را با دست بشویید، بهتر است در چند نوبت اول، آن را خشکشویی کنید. چون در صورت شستشو با دست، رنگ ‌های پارچه ابریشمی از آن جدا می شوند و پس از شست و شوی چند بار اول، روی قسمت‌های دیگر لباس قرار می‌گیرند و دوباره رسوب می‌ کنند.

شستشوی ابریشم با دست

کارشناسان می گویند که ابریشم را می توان در خانه شست؛ اما دقت داشته باشید که فقط با دست بشویید. ماشین لباسشویی برای الیاف ملایم و لطیف پارچه ابریشمی بسیار خشن و سخت است.

تا زمانی که لباس ابریشمی شما کثیف نشده باشد، لازم نیست آن را بعد از هر بار پوشیدن بشویید. فقط آن را طبق دستورالعمل های زیر در کمد نگهداری کنید و قبل از شستن، یک یا دو بار دیگر هم بپوشید. ابریشم هر چه کمتر شسته شود، عمر بیشتری خواهد داشت.

البته اگر ابریشم کثیف باشد، حتماً آن را تمیز کنید تا به بافتش آسیب نرسد. گرد و غبار و کثیفی در نهایت با تغییرات دما و رطوبت منبسط و منقبض می شوند. اگر گرد و غبار یا کثیفی خیس شود، می تواند به عنوان رنگ عمل کند و به پارچه نفوذ کرده و آن را لکه دار کند. در این صورت، از بین بردن آن لکه به احتمال زیاد غیرممکن خواهد شد.

چطور لباس ابریشمی را با دست بشوییم؟

مرحله اول: برس بکشید

بهتر است برای مراقبت از لباس ابریشمی ابتدا آن را با برس نرم برس بزنید . تا هرگونه کثیفی خشک از روی پارچه پاک شود و راحت تر شسته شود.

مرحله دوم: آزمایش کنید

اگر با پارچه ابریشمی خیاطی می کنید و مقداری از پارچه لباستان را در دسترس دارید، یک تکه مربع کوچک از گوشه آن ببرید. این قطعه را در مواد شوینده ای که دارید بشویید و ببینید چه اتفاقی برایش می افتد. به این ترتیب، نیازی نیست که ریسک کنید و کل پارچه را با یک شست و شوی اشتباه از بین ببرید.

مرحله سوم : آب را آماده کنید

آب سخت (آبی که دارای نمک های معدنی زیاد است) برای شستشوی ابریشم خوب نیست . بنابراین برای مراقبت از لباس ابریشمی قبل از شستشوی لباس ابریشمی، آب را نرم کنید. شیوه های زیادی برای نرم کردن آب وجود دارد . مثلا می توانید قبل از شستشوی ابریشم، یک قاشق بوراکس (borax) به آب اضافه کنید. به طور کلی، مواد شیمیایی گوناگونی که دارای سدیم کربنات هستند می توانند این مشکل را حذف کنند. سختی گیر های رزینی هم روش رایج دیگری برای حل این مشکل هستند. می توانید ابریشم را با آب سرد (یا حتی آب ولرم) و ملایم ترین صابون غیر قلیایی که در دسترس دارید، بشویید. بهتر است از شامپو بچه ملایم برای این کار استفاده کنید.

البته قبل از استفاده از شامپو روی پارچه ابریشمی، آن را در یک فنجان آب حل کنید تا نتیجه بهتری حاصل شود.
ابریشم را بیش از 5 دقیقه در آب نخیسانید. البته اگر لکه سرسختی روی لباس ابریشمی خود پیدا کردید . و چاره دیگری نداشتید . پارچه را به مدت 10 دقیقه در آب مخلوط با یک قاشق سرکه خیس کنید. (این کار ممکن است به لباس آسیب برساند، پس سعی کنید زیاد از این روش استفاده نکنید).

آبرفت پارچه ابریشمی

پارچه ابریشمی در خیاطی یک نکته بسیار مهم را باید در نظر بگیرید اگر خودتان با پارچه ابریشم خیاطی می کنید و لباس مورد نظرتان را می دوزید، حتماً پیش از شروع کار ان را بشویید. پارچه ابریشمی معمولا کمی آب می رود و جمع می شود.

یک نکته مهم دیگر این است که تمام پارچه های ابریشمی خود را با هم مخلوط نکنید و نشویید. پارچه ابریشمی رنگی و سفید را جدا کنید و به صورت جداگانه بشویید تا به هم رنگ ندهند.

مرحله چهارم مراقبت از لباس ابریشمی : آبکشی کنید

ابریشم را چندین بار در آب تمیز بشویید تا تمام مواد شوینده پاک شوند.

در آب شست و شوی نهایی ، از یک قاشق سرکه استفاده کنید . تا خیالتان راحت شود . که تمام صابون از روی لباس تمیز شود . سرکه هرگونه صابون باقی مانده را خنثی می کند . و به پارچه اجازه می دهد تا کاملاً شسته و آبکشی شود . به این ترتیب، درخشندگی طبیعی پارچه را بازیابی می کند، همچنین بوی تمیزی خوبی به جا می گذارد و اصلا خبری از بوی سرکه نخواهد بود؛ به علاوه، سرکه باعث می شود ابریشم های سفید رنگ هم به زردی نزنند.

تثبیت رنگ ابریشم

اگر متوجه شدید که پارچه ابریشمی حتی پس از چندین بار آبکشی باز هم رنگ می دهد، یک قاشق چایخوری نمک به آب شست و شوی نهایی اضافه کنید. این کار تا حدودی رنگ را تثبیت می کند.

ابریشم یک پارچه طبیعی است، درست مانند موهای شما؛ بنابراین نرم کننده موی شما که به آب شستشوی نهایی اضافه می شود می تواند همان درخشندگی و لطافت را به این پارچه هم بدهد.

اگر لکه‌ای روی ابریشم باقی مانده است، کاری با آن انجام ندهید و از درمان های خانگی برایش استفاده نکنید. آن را به خشکشویی ببرید و از آنها مشورت بگیرید.

کدام ماده شوینده برای شستشوی ابریشم بهتر است؟

هر شوینده ای که برای شستشوی پارچه های ابریشمی استفاده می کنید ، باید فاقد سفید کننده باشد. سفید کننده الیاف ابریشم را از بین می برد.

برای شست و شوی ابریشم باید از یک شوینده بسیار ملایم و ترجیحاً مایع یا صابون غیر قلیایی استفاده شود. یک شامپوی ملایم بهترین گزینه برای این کار است. نباید هیچ گونه ماده روشن کننده یا سفید کننده ای در مواد شوینده شما وجود داشته باشد. یک شامپو یا صابون ملایم مخصوص بچه ها تهیه کنید . که بهترین شوینده برای شستشوی ابریشم است. در ضمن، بهتر است همین شوینده های ملایم را هم قبل از استفاده کمی رقیق کنید.

آیا ابریشم آب می رود؟

بله، ابریشم در هنگام شستشو آب می رود و کوچک می شود و ممکن است سایز برخی از آنها حتی تا 5-10٪. و گاها تا 15 درصد کاهش یابد.به همین دلیل است که توصیه می شود دو شست و شوی اول لباس ابریشمی در خشکشویی و به صورت حرفه ای انجام شود.

پارچه ابریشمی به این دلیل جمع می شود . که الیاف بافته پس از شست و شو سفت می شوند . همچنین، یک چسب طبیعی موجود در الیاف ابریشم وجود دارد که در هنگام شست و شو فعال می ‌شود؛ بنابراین پارچه حین شست و شو خودش را جمع می کند، مخصوصاً برای کرپ ابریشم، ابریشم خام، ابریشم دو لایه و ابریشم دوپیونی. بنابراین هنگام خرید لباس های ابریشمی، این نکته را مد نظر داشته باشید تا لباس برایتان کوچک نشود (مثلا یک ساایز بزرگتر بردارید).

البته در مراقبت از لباس ابریشمی استفاده از صابون به جای مواد شوینده قوی تر برای تمیز کردن ابریشم، چروکیدگی و کاهش سایر آن را کمی کاهش می دهد.

چگونه ابریشم را به صورت نقطه ای تمیز کنیم؟

در پروسه مراقبت از لباس ابریشمی گاهی اوقات شما نمی خواهید تمام یک لباس ابریشمی را تمیز کنید، بلکه قصد دارید فقط آن نقطه ای که یک لکه به آن راه پیدا کرده است را بشویید؛ اما تمیز کردن نقطه ای برای ابریشم، کار دشواری است.

بهترین گزینه این است که به محض مشاهده لکه، کثیفی را با یک حوله خشک (نه حوله خیس) پاک کنید و لباس را به صورت کامل در خانه بشویید یا به خشکشویی بسپارید. اگر حوله را خیس کنید و لکه ها را با آن تمیز کنید، این کار باعث می شود لکه های آب روی پارچه ابریشم شما ایجاد شود که اصلا جذاب نیست.

البته خیلی هم نگران نباشید، اگر رد آب را دیدید، با شستشوی کامل و تمیز کردن لباس، این لکه ها به راحتی از بین می روند. برای تمیز کردن لکه های لباس ابریشمی، به استفاده از سفید کننده حاوی کلر حتی فکر هم نکنید ! حتی روی ابریشم سفید، کلر پارچه را زرد می کند. مواد موجود در کلر باعث می شود پارچه ابریشمی شما ضعیف شود و به مرور را از بین برود.

برای مراقبت از ابریشم سفید و تمیز و سفید نگه داشتنش، برخی از منابع استفاده از پراکسید هیدروژن و آمونیاک را توصیه می کنند.

چگونه ابریشم را بعد از شستشو خشک کنیم؟

پس از شستشوی ابریشم با دست، پارچه را برای خارج کردن آبش نپیچانید یا فشار ندهید، چراکه الیاف ابریشم مرطوب بسیار شکننده هستند. پارچه را به آرامی فشار دهید و آبش را بیرون بیاورید تا راحت تر خشک شود.

به هیچ وجه ابریشم را در ماشین لباسشویی خشک نکنید. چین و چروک های ناشی از این شیوه خشک کرد ن ممکن است برای همیشه روی پارچه باقی بماند و بافت آن را ضعیف کند. گرمای خشک کن نیز برای ابریشم مضر است.

بهترین راه این است . که پارچه را در یک حوله بغلتانید . تا آب آن گرفته شود . و سپس به آرامی به جای خود برگردید. در ادامه آن را آویزان کنید تا در فضای باز که نور ملایم خورشید دارد، خشک شود. قبل از خشک شدن کامل پارچه ابریشمی ، آن را برای اتو آماده کنید.

اگر عناصر طراحی لباس سنگین در لباس ابریشمی شما وجود دارد، بهتر است به جای آویزان کردن لباس، آن را روی سطح صاف خشک کنید. تزئینات/طراحی های سنگین ممکن است باعث افتادگی ناحیه های خاصی از لباس شود، به خصوص زمانی که خیس و سنگین است.

اتو کردن ابریشم

اگر لباس ابریشمی برای مدتی طولانی آویزان شود، چروک های جزئی ابریشم باید ناپدید شوند. بهتر است لباس ابریشمی خود را هنگام حمام یا بعد از دوش آب گرم در حمام آویزان کنید. رطوبت موجود در فضای حمام چروک ها را برای شما برطرف می کند. این تکنیکی است که توسط بسیاری برای اتو کردن چین و چروک های ریز در شال های ابریشمی و غیره استفاده می شود.

اما اگر پارچه ابریشمی شما بسیار چروک است، باید آن را اتو کنید. این کار را قبل از خشک شدن کامل (زمانی که پارچه کمی مرطوب است) انجام دهید. مطمئن شوید که تنظیمات دمای اتو روی SILK باشد. لباس را پشت و رو کنید و سپس اتو کنید. استفاده از اتو بخار برای این کار نیز ایده خوبی است.

برای اتو کردن ابریشم ظریف، باید ابتدا یک پارچه مخصوص اتو را بین اتو و پارچه قرار دهید و سپس کار را شروع کنید. گرمای بیش از حد باعث چروکیدگی در اکثر ابریشم ها می شود، بنابراین بسیار مراقبت از لباس ابریشمی مورد اهمیت قرار دارد .

بایدها و نبایدها در نگهداری و مراقبت از ابریشم

ابریشم را همیشه در مکانی تمیز، خشک و تاریک نگهداری کنید. پارچه ابریشمی را زیر نور آفتاب نگذارید، چون باعث می شود رنگ آن به سرعت محو شود و با گذشت زمان، بافت پارچه از بین برود و خراب شود. همیشه به یاد داشته باشید که نور مستقیم خورشید پارچه ابریشمی را خراب می کند.

ابریشم را حتی زیر نور فلورسنت (لامپ های مهتابی و هالوژن و …) نگهداری نکنید. نور خانگی شدید هم می تواند به پارچه ابریشمی آسیب برساند. بهتر است در جایی که لباس ابریشمی گرانبهای خود را آویزان می‌کنید، وسایل روشنایی کمتری وجود داشته باشد. در ضمن، اگر به فکر تهیه پرده های ابریشمی برای اتاق خواب رمانتیک خود هستید که آفتاب زیادی می گیرد، این کار را نکنید!

محافظت از لباس ابریشمی

لباس های ابریشمی خود را در کمد لباسی امن و دور از پروانه و سایر حشره ها نگهداری کنید. گذاشتن یک ظرف برگ خشک یا گلوله ‌های مخصوص دور کردن پروانه ها می تواند به شما در حفاظت از لباس هایتان کمک کند. سوراخ هایی که پروانه ها ممکن است روی لباس ها ایجاد کنند، یک تهدید شایع برای لباس های ابریشمی است. البته نباید گلوله های پروانه را در نزدیکی لباس های ابریشمی خود قرار دهید.

از اسپری مو یا دئودورانت یا عطر حاوی الکل روی ابریشم استفاده نکنید. اگر از این محصولات آرایشی استفاده می کنید . قبل از پوشش لباس ابریشمی این کار را انجام دهید. پارچه ابریشم نمی تواند الکل را تحمل کند و الیاف آن متلاشی خواهند شد. می توانید از محافظ زیر بغل برای محافظت از لباس در برابر دئودورانت استفاده کنید.

مراقبت از لباس ابریشمی با دوری از رطوبت

لباس ابریشمی گرانبهای خود را در دستمال های کاغذی به دور از هرگونه رطوبت یا نشت آب نگهداری کنید. از روزنامه برای نگهداری ابریشم استفاده نکنید. می‌توانید برای نگهداری لباس های ابریشمی خود، ساک هایی را از پارچه نخی سبک درست کنید. این بهترین حالت برای نگهداری لباس‌ های ابریشمی است.

هرگز ابریشم کار شده را در پوشش های پلاستیکی نگهداری نکنید، زیرا باعث تیره شدن کار می شود.

مراقبت از لباس ابریشمی بسیار مهم است ، ابریشم را به چوب لباسی آهنی آویزان نکنید (حتی اگر بیرون آن رنگ شده باشد). آهن ممکن است به بیرون نفوذ کند و به لباس ابریشمی آسیب برساند.

از ماشین لباس شویی برای پارچه ابریشم استفاده نکنید

لباس ابریشمی، پارچه یا ساری را از کمد بیرون بیاورید، آن را باز کنید و هر چند وقت یکبار (هر ۶ ماه یا بیشتر) محل تا شدن را عوض کنید. مراقبت از ابریشم مستلزم کار و زحمت بسیار بیشتری نسبت به لباس های دیگر است. شما نمی توانید ابریشم را داخل ماشین لباسشویی بشویید یا خشک کنید. همچنین، اگر تمام صورتحساب ‌های خشکشویی را به هزینه خرید لباس های ابریشمی خود اضافه کنید، خواهید دید که این لباس زیبا چندان هم ارزان تمام نخواهد شد.  اما اگر بتوانید مراقبت از آن را در خانه یاد بگیرید، هیچ پارچه ای مانند ابریشم نیست و متوجه خواهید شد که ارزش این همه زحمت را دارد که بتوانید لباس های ابریشمی زیبا و لطیف بپوشید .