چندین لباس مختلف هستند که به آنها جلیقه یا وست (Vest) می گویند . اما رایج ترین استفاده از کلمه «جلیقه» برای اشاره به نوعی لباس بدون آستین است . که بر روی سایر لباس های بالاتنه پوشیده می شود جلیغه در اصل به عنوان یک کت پوشیده می شود . (برخی به آن کت کمری – waistcoat – هم می گویند) و ممکن است دکمه هایی در قسمت جلو داشته باشد یا نداشته باشد. مهمترین نکته در مورد جلیقه این است که یک لباس بدون آستین است.
یک مورد استفاده دیگر از جلیقه در زمانی است که بخشی از یک کت و شلوار سه تکه باشد. این نوع جلیقه معمولا دکمه هایی در قسمت جلو دارد و بسیار فیت بدن است.

وست چیست ؟

مورد بعدی که از کلمه وست استفاده می شود، برای اشاره به پوششی یک تکه است که مردان در زیرِ پیراهن خود می پوشند (چیزی شبیهه به دوبنده های کشتی) تا لباس های آنها در اثر عرق کثیف نشود. به این ترتیب، لباس اصلی تمیز می ماند و همچنین در صورت نیاز و در صورت استفاده از پارچه های خاص، شما را گرم هم نگه می دارد.

همه شما در مورد جلیقه ضد گلوله شنیده اید، جلیقه ای که روی لباس می پوشید با این امید که از شما در برابر زخم گلوله محافظت کند؛ و همچنین جلیقه های نرمی که معمولا نیروهای پلیس می پوشند. البته اینها در دسته زره قرار می گیرند و جلیقه هایی هستند که به صورت صاف برش می خورند و طرح خاصی ندارند.

البته گاهی برای اشاره به جلیقه، از کلمه «ژیله» (Gilet) هم استفاده می شود که احتمالا تلفظ فرانسوی همین کلمه جلیقه است که ما در فارسی به کار می بریم.

در کشورهای آسیایی، وست یک لباس سنتی برای مردان به شمار می رود. دیدن مردان عرب یا هندی که وست بر تن دارند، امری معمول و رایج است. جلیقه دوزی زمانی در بسیاری از کشورهای عربی یک پیشه رایج بود؛ حتی در کارتون علاءالدین هم یک جلیقه بدون آستین بود که همیشه به تن داشت! در این کشورها، بسیاری از افراد امروزه هم وست را برای رویدادهای فرهنگی و جشنواره های می پوشند.. جلیقه های افغانی به نام صدری معروف هستند و از پارچه‌ای با گلدوزی های فراوان درست می‌شود و می‌توان آن را با منگوله‌ها و غیره تزئین کرد.

تاریخچه جلیقه

شاه چارلز دوم جلیقه را به عنوان بخشی از نحوه صحیح لباس پوشیدن در دوران احیای سلطنت بریتانیا معرفی کرد. ساموئل پپیس، روزنامه‌نگار، در 7 اکتبر 1666 در جایی نوشته است: «پادشاه دیروز در شورا تصمیم خود را مبنی بر تعیین مدی برای لباس ‌ها اعلام کرد که هرگز آن را تغییر نخواهد داد. این مد جدید، یک جلیقه خواهد بود، اما من درست نمی دانم چگونه چنین چیزی ممکن است.» این اعلامیه سلطنتی اولین اشاره به جلیقه به شمار می رود. پیپز کلمه «جلیقه» (vest) را به عنوان عبارت اصلی نوشته است . و دلیل استفاده از اصطلاح «کت کمری» (waistcoat)، به خاطر پایان یافتن این لباس روی کمر بود؛  چون در آن زمان، کت‌ های رسمی مردانه مانند مانتوهای امروزی تا بالای زانو می رسیدند.

لزوم استفاده از جلیقه در استایل مردانه

در طول قرن‌های هفدهم و هجدهم، مردان اغلب کت ‌هایی با رنگ ‌های روشن و شاد می ‌پوشیدند . تا اینکه مد در قرن نوزدهم آنها را در پوشیدن لباس های رسمی محدود کرد و رواج کت و شلوار حکم می‌کرد . که جلیقه ‌های غیررسمی باید همرنگ بقیه لباسه ای مردانه باشند.  از اواخر قرن هفدهم، کت مردانه به جلیقه تبدیل شد و مردان که روی آن کت خاصی به اسم کت فراک می پوشیدند.

در قرن هجدهم، تقریباً هیچ کس بدون جلیقه اش دیده نمی شد! نپوشیدن جلیقه را به معنای «لباس نپوشیدن» بود. جلیقه یا ژیله دهه 1770 به صورت مد روز تا قسمت بالای ران را می پوشاند . و به شکل V تا زیر شکم باز می شد. جلیقه ها با کیفیت های مختلف و ا ز جنس ابریشم، پنبه، پشم و کتان ساخته می شدند. برخی از انها با گلدوزی، چاپ، منگوله، نقره یا طلا بندکشی و تزئین می شدند و عموماً مفصل‌ترین لباس مردانه به شمار می رفت.

تغییرات در گذر زمان

پس از حدود سال 1810، جلیقه  ها تنگ ‌تر و کوتاه ‌تر شدند . و نسبت به کت (که لباس اصلی مردانه بود) به یک لباس ثانویه تبدیل شد؛ اما همچنان محبوبیت داشت.  در اوایل قرن نوزدهم، جلیقه از مرکزیت لباس مردانه دور شد و به یک لباس جانبی برای زیباتر کردن ظاهر مردان تبدیل شد. از دهه 1820، آقایان شیک پوش شروع به پوشیدن کرست کردند. جلیقه یک مکمل برای کرست به شمار می رفت، چون کمر را بسیار باریک و خوش فرم نشان می داد.

شاهزاده آلبرت، همسر ملکه ویکتوریا، به خاطر کرست های تنگ و کمر باریکش شهرت داشت. در این دوران، مردان از او پیروی کردند و جلیقه ها تنگ تر و کوچک تر شدند. این مد در سراسر قرن نوزدهم باقی ماند . اگرچه پس از حدوداً سال 1850، استایل آن از یک ظاهر کرست مانند به یک خط صاف تر، با محدودیت کمتر در کمر تغییر کرد . به طوری که وست به صورت یک خط صاف از کمر تا بالا امتداد پیدا می کرد.

محبوبیت ژیله در تاریخ

قبل از رایج شدن ساعت‌های مچی، آقایان ساعت جیبی خود را در جیب جلویی جلیقه‌ نگه می‌داشتند . و به یکی از دکمه ‌ها با یک زنجیر ساعت وصل می‌ شد. البته هنوز هم برخی از آقایان از این استایل استفاده می کنند.

این پوشش تا اواسط قرن بیستم جزء ضروری لباس ‌های رسمی مردانه و لباس‌ های غیررسمی به شمار می رفت. وست ها به این دلیل محبوب بودند که لایه‌ ای از پارچه گرم بین بدن فرد و عناصر بیرونی اضافه می ‌کردند . و به ویژه در زمستان ها طرفدار پبیشتری پیدا می کردند. عواملی که بر کاهش پوشیدن وست تأثیر می گذارد . این است که در طول جنگ جهانی دوم و پس از آن ریاضت های پس از جنگ، پارچه به شدت جیره بندی شد. ژاکت ها و پیراهن کش ها برای گرم شدن محبوبیت بیشتری پیدا کردند.

جلیقه تا اواخر دهه 1960 به ندرت در بریتانیا قابل مشاهده بود. در دهه 1970، وست یک بار دیگر به یک لباس مد و محبوب تبدیل شد . و بسیاری از تجار و جوانان آن را همراه با بقیه کت و شلوارهای خود می پوشیدند. کت‌ های کمری جین مدل روز دهه ‌های 1960 و 1970 را تکمیل می کردند.

از آن زمان تا به حال، محبوبیت ژیله ها هم به عنوان یک لباس رسمی و هم غیررسمی رو به افزایش بوده است . و حالا در شکل ها و جنس های مختلفی در دسترس هستند. به علاوه، این آیتم پوشاک به بخشی از لباس های زنانه هم تبدیل شده است . و امروزه در هر لباس فروشی، می تواند انواع جلیقه های مردانه و زنانه را پیدا کرد.